اهمیت بسیار بالای حوزه پزشکی و سلامت بر هیچکس پوشیده نیست. پیشرفت در حوزه پزشکی علاوه بر بحث جلوگیری از خروج ارز از کشور، می تواند مراکز درمانی کشور را به یک مجموعه ارزآور با پتانسیل بسیار بالا بدل کند. به جز روابط نزدیک میان پیشرفت های پزشکی و رشد فناوری، سرمایه گذاری و حمایت از فعالان این حوزه می تواند در قالب خدمت به هم وطنان نیز نمود داشته باشد. بنابراین حوزه پزشکی (شامل حوزه تجهیزات پزشکی، داروهای گیاهی و داروهای شیمیایی) یکی از مهمترین زمینه هایی است که معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری به عنوان متولی حوزه دانش بنیان اقدام به حمایت از شرکت ها در آن نموده است. روند دانش بنیان شدن شرکت های دارویی چطور است؟
چه شرکت‌هایی در این حوزه پتانسیل دریافت گواهی دانش بنیان را دارند؟
مرجع اصلی بررسی محصولات حوزه دانش بنیان فهرست کالاها و محصولات دانش بنیان است، فهرستی که هر چند ماه یک بار از سوی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری بازبینی شده و مجدداً منتشر می گردد. این فهرست به شکل ساده و قابل درکی محصولات حوزه بهداشت و درمان را از هم جدا کرده است و برای هر دسته بندی مثال هایی مطرح کرده است. شرکت های متقاضی که قصد ارائه محصولات حوزه سلامت خود را دارند، با مراجعه به این فهرست می توانند از ویژگی های مورد نظر معاونت علمی در محصولات مورد نظر خود باخبر شوند و بر اساس آن کار تحقیق و توسعه را ادامه دهند. برای راحتی بیشتر مخاطبان، شبکه دانش بنیان در این قسمت به اختصار به معرفی دسته بندی محصولات با پتانسیل کافی برای دریافت گواهی دانش بنیان می پردازد. لازم به ذکر است که برای برخی محصولات، این فهرست شرط مقیاس صنعتی را مطرح کرده است در حالی که در بقیه محصولات این شرط دیده نمی شود. در واقع مفهوم برخورداری از مقیاس صنعتی به دارا بودن خط تولید برای محصول بازمیگردد. گرچه بخشی از تسهیلات دانش بنیان شدن شامل تسهیلات راه اندازی خط تولید نیز می شود، این امر در خصوص تمام محصولات صادق نیست و بخشی از محصولات متقاضی دریافت گواهی باید خود دارای خط تولید از قبل باشند.
بر این اساس فهرست محصولات دانش بنیان، محصولات حوزه داروهای شیمیایی را به چند دسته تقسیم کرده است:
- تولید مواد اولیه سنتتیک دارویی و مکمل: شامل سنتز ساختارهای کایرال یا فضاگین، سنتز داروهای پپتیدی، سنتز در شرایط واکنشی خاص (دمای بالا، در مجاورت کاتالیزورهای ویروسی، واکنشگرهای ناپایدار و…)، سنتز از حد واسط های پایه در مقیاس صنعتی، سنتز مواد معدنی، سنتز استانداردهای دارویی، سنتز و معرفی ترکیبات دارویی جدید و استخراج و خالص سازی های پیچیده.
- فرمولاسیون های پیشرفته دارویی، مکمل ها و آرایشی بهداشتی: شامل فرمولاسیون نانو ذرات دارویی، فرمولاسیون های پوستی و مخاطی پیشرفته، فرمولاسیون های استنشاقی پیشرفته، فرمولاسیون های آهسته رهش و هر گونه فرمولاسیون ابتکاری نوین با تأییدیه مراکز و نهادهای مربوطه.
- داروها، فرآورده ها و خدمات زیستی و تشخیصی: شامل انواع فرآورده های نوترکیب، انواع واکسن انسانی و دامی، انواع ادجوانت های روغنی یا آبی (برای استفاده در واکسن ها)، انواع فرآورده های بیولوژیک، انواع محصولات حوزه بهداشت و بیماری های دام و طیور و آبزیان، انواع آپتامر با کاربرد دارویی، تشخیصی و تحقیقاتی، انواع محصولات مهندسی بافت و داربست های زیستی، محصولات حوزه سلول های بنیادی، انواع کیت های تشخیصی و تحقیقاتی و خدمات بیوانفورماتیک. روند دانش بنیان شدن شرکت های دارویی بسیار ساده است.
گواهی دانش بنیان در این حوزه چه تسهیلاتی ارائه می کند؟
نظر به گستردگی استفاده از فناوری نانو در زمینه های کاری مختلف، به جرئت می توان گفت شرکت های فعال در این زمینه می توانند از تمامی تسهیلات دانش بنیان قابل ارائه به شرکت های دارای گواهی دانش بنیان بهره گیرند که به نیاز این شرکت ها بازمیگردد. در حال حاضر، ۱۱۰ برنامه حمایتی و تسهیلات برای شرکت های دانش بنیان تدارک دیده شده است که به هدف حمایت و کمک به رشد شرکت های فعال در این زمینه اختصاص یافته است. برخی شرکت ها ممکن است به معافیت های مالیاتی و گمرکی نیاز داشته باشند و برخی دیگر ممکن است به تسهیلات استقرار، توسعه بازار و راه اندازی خط تولید انبوه علاقمند باشند. برخی از این تسهیلات عبارتند از:
- تسهیلات معافیت مالیاتی محصولات دانش بنیان
- تسهیلات معافیت گمرکی محصولات دانش بنیان یا مواد و تجهیزاتی که برای ساخت آنها مورد نیاز شرکت هستند
- اعطای امریه سربازی به شرکت دانش بنیان
- استقرار دفاتر شرکت در کاربری های مسکونی تهران
- تسهیلات توسعه بازار
- کمک به راه اندازی خط تولید
- درخواست وام
- تخفیف و حق اضافه پخش در آگهی های صدا و سیما
- استفاده از بودجه پژوهشی دستگاه های اجرایی
- تسهیلات صندوق توسعه ملی
- حضور در نمایشگاه های داخلی و خارجی و راه اندازی نمایشگاه های دائمی
نحوه دریافت گواهی دانش بنیان در این حوزه به چه صورت است؟
کلیت این فرایند برای شرکت های این حوزه شامل ثبت نام در سامانه daneshbonyan.ir و ارائه مدارک و مستندات مربوط به فرایند ایجاد و توسعه محصول مورد نظر متقاضی است. بعد از دریافت این مدارک، ابتدا معاونت علمی آنها را از غربال اولیه عبور داده و در صورت تکمیل بودن مدارک، یک ارزیاب از طریق کارگزاری های همکار به شرکت اختصاص می دهد. این ارزیاب که در زمینه مورد ادعای شرکت متخصص است، وظیفه بررسی محصول و تطبیق ویژگی های آن با مدارک ارائه شده را بر عهده می گیرد و به سه طریق ارتباط تلفنی، جلسات آنلاین و مراجعه حضوری با شرکت ارتباط برقرار می کند. گزارش ارسالی ارزیاب به معاونت علمی و مدارک ارسال شده پیش از آن، زیربنای نظر سردبیری فنی و ممیزی را تشکیل می دهند که در مراحل بعدی به بررسی محصول می پردازند. در نهایت، در صورتی که محصول دارای ویژگی های مورد نظر تشخیص داده شود، معاونت علمی درخواست شرکت را تأیید کرده و شرکت متقاضی به شرکت دانش بنیان تبدیل می شود. از مهم ترین بخش های روند دانش بنیان شدن شرکت های دارویی ثبت نام خواهد بود.