گفت‌وگوی مجله تخصصی امواج برتر با دکتر مجتبی بهنام تقدسی/ مدیرعامل شرکت صنایع پیشرفته رضوی
شرکت صنایع پیشرفته رضوی از سال ۱۳۹۸ با هدف حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان و حمایت از فناوری‌های راهبردی و ایفای نقشی موثر در رنجیره تبدیل علم به ثروت شکل گرفت تا بتواند به عنوان نماینده آستان قدس رضوی با حضور فعال در اکوسیستم دانش‌بنیانی استان از مجموعه‌هایی که از میزان آمادگی و بلوغ فناوری (TRL) پایین‌تری برخوردار هستند،حمایت کند.
مجتبی بهنام تقدسی متولد ۱۳۵۵ که کارشناسی الکترونیک و کارشناسی ارشد کنترل را در ایران گذرانده است و پس از آن موفق به دریافت درجه دکترای مکاترونیک از دانشگاه پلی‌تکنیک ترینو در ایتالیا شده است، هم‌اکنون مدیرعامل شرکت صنایع پیشرفته رضوی است لذا برای آشنایی با حوزه فعالیتهای این شرکت دانش‌بنیان و دیدگاه‌های مدیران آن در زمینه‌ی علم و فناوری گفت‌وگویی با ایشان انجام شده است که در ادامه خواهید خواند. دکتر بهنام تقدسی از سال ۱۳۹۱ عضو هیات علمی دانشگاه امام رضا (ع) بوده و در این دانشگاه رشته‌ی مکاترونیک را راه‌اندازی کرده است و به‌عنوان مدیرعامل، هیات موسس و هیات مدیره در شرکت‌های فناور حضور داشته و با شیوه‌ی کار در کنار جوان‌ها، نخبه‌‌ها و فناوران آشنایی دارد.
شرکت صنایع پیشرفته رضوی با چه هدفی تشکیل شده است و قرار است به چه فعالیت‌هایی بپردازد؟
وقتی ایده‌ای برای ساخت یک دستگاه مطرح می‌شود، در سطح یک فناوری قرار می‌گیرد. با شبیه‌سازی دستگاه، به سطح دو فناوری ورود پیدا می‌کند و وقتی برخی از محاسبات انجام می‌شود و به مرحله چاپ مقاله می‌رسد، سطح فناوری آن به سه ارتقا پیدا می‌کند. سطح ۴ فناوری مربوط به ساخت نمونه نیمه صنعتی است اگر این فرایند ادامه یابد و به ساخت چند نمونه واقعی و کامل برسد، سطح فناوری هفت (TRL7) برای آن تعریف می‌شود. در این مرحله، تولید محصول انجام می‌شود و فناور نیازمند اعتبار مالی، برند، فضای کار مناسب و حمایت است تا محصول را به مرحله تولید انبوه برساند. سرمایه‌گذاران فرشته یا خطرپذیر یا جسور در این مرحله باید به حمایت از فناور برخیزند و شرکت صنایع پیشرفته رضوی با هدف ورود به این مرحله شکل گرفته است. به بیان ساده‌تر صنایع پیشرفته رضوی از فناروان یا شرکت‌های فناور دانش‌بنیان یا غیر دانش‌بنیان که یک ایده را به محصول تبدیل کرده و نمونه‌سازی‌های لازم را انجام و آزمایش‌های مربوط به آن را هم گذرانده باشند برای رسیدن به تولید انبوه و تجاری‌سازی محصول حمایت می‌کند.
نحوه سرمایه‌گذاری شرکت صنایع پیشرفته رضوی در این زمینه چگونه است؟
سرمایه‌گذاری به صورت خرید سهام کمتر از ۵۰ درصد صورت می‌گیرد و به هیچ‌عنوان نباید بیشتر از ۵۰ درصد باشد تا مالکیت فناوری از دست فناور خارج نشود چرا که اگر چنین اتفاقی بیفتد، انگیزه‌های فناور برای پیشرفت و توسعه شرکت از بین می‌رود و در عمل به یک شرکت با دیدگاه‌های دولتی تبدیل می‌شود که وضعیت مالی خوبی ندارند. آستان‌قدس اگر چه دولت نیست ولی به نوعی یک نهاد حاکمیتی به شمار می‌رود و سعی دارد در موضوع حمایت، نقش مالکیتی پیدا نکند.
پس از شروع فعالیت، چه میزان سرمایه‌گذاری از طرف شرکت صنایع پیشرفته رضوی انجام شده است و برای آینده چه برنامه‌ای دارد؟
حجم سرمایه‌گذاری صنایع پیشرفته رضوی در دو سال و نیم گذشته نزدیک به ۱۲۰ میلیارد تومان در شرکت‌های دانش‌بنیان بوده است که اگرچه اندک است اما حرکتی میمون و فرخنده به‌شمار می‌رود و مهم‌تر از آن فرایندی است که شکل گرفته و امیدواریم ادامه پیدا کند. آستان‌قدس زمین‌های زیادی در اختیار دارد و زمینی که در حال حاضر شرکت صنایع پیشرفته رضوی در آن قرار دارد از یک ساختمان قدیمی ۱۰۰۰ متری برخوردار است اما موافقت‌هایی صورت گرفته تا یک فضای ۷۰۰۰ متر مربعی در محل فعلی شرکت صنایع پیشرفته رضوی که پیش از این در اختیار کارخانه قند آبکوه بوده است، ایجاد شود که به مرکز نوآوری حوزه اقتصاد دیجیتال و هوش مصنوعی اختصاص داده خواهد شد تا همه‌ی فناوارن و دانشجویانی که در این حوزه فعال هستند بتوانند از آن استفاده کنند. شرکت‌هایی که می‌خواهند از این فضا و امکانات آن استفاده کنند ۱۵ درصد از سهام شرکت را در اختیار صنایع پیشرفته رضوی قرار می‌دهند. در واقع فضا در اختیار شرکت‌های کوچکی قرار می‌گیرد که می‌خواهند با استفاده از این فضا و امکانات طرح‌های پژوهشی خود را به نتیجه خوبی برسانند و در نهایت از سرمایه‌گذاری شرکت صنایع پیشرفته رضوی هم استفاده کنند.
ما اعتقاد داریم دنیای آینده، دنیای اقتصاد دیجیتال است و این مرکز هم به‌صورت اختصاصی به موضوع اقتصاد دیجیتال و هوش مصنوعی خواهد پرداخت. در آینده هم به یاری خداوند با توجه به وسعت ۳۰ هکتاری این مجموعه، پارک فناوری‌های پیشرفته در این مکان ایجاد خواهد شد.
صنایع پیشرفته رضوی در چه زمینه‌هایی سرمایه‌گذاری می‌کند؟ آیا حوزه‌های مشخص وجود دارد؟
از آن‌جا که اعتقاد داریم کارها باید تخصصی دنبال شود تا نتیجه بهتری حاصل شود، حوزه‌های فعالیتی صنایع پیشرفته رضوی در پنج رشته تخصصی دسته‌بندی شده است. حوزه نخست اقتصاد دیجیتال و هوش مصنوعی است، بی‌شک اقتصاد دیجیتال در ۱۰ سال آینده بر دنیا حاکم خواهد شد و هیچ گریزی از آن نیست. حوزه دوم در زمینه‌ی سلامت و درمان می‌باشد. حوزه درمان و سلامت از دیرباز به‌عنوان یک رسالت در آستان‌قدس مطرح بوده است و مردم از بارگاه امام رضا (ع) انتظار شفا و درمان دارند. در این حوزه ساخت دستگاه آندوسکوپی برای نخستین بار در ایران توسط اعضای هیات عملی دانشگاه شیراز طراحی و ساخته شده است و در دوره کرونا هم کیت‌‌های تخصصی کرونا با حمایت صنایع پیشرفته رضوی در کشور ساخته و توزیع شد و فعالیتهای دیگری هم در این حوزه در حال انجام است.
حوزه سوم به فناوری‌های مربوط به مواد پیشرفته می‌پردازد که با توجه به خام فروشی‌هایی که در کشور وجود دارد، پرداختن به این موضوع ضرورت دارد. بهترین سنگ‌های معدنی در کشور وجود دارد که به صورت خام فروخته می‌شود و فراورده‌های آن که به شدت مورد نیاز کشور است به قیمت بسیار بالایی دوباره به کشور وارد می‌شود. صنایع پیشرفته رضوی در این حوزه ورود پیدا کرده است تا از خام فروشی جلوگیری شود.
حوزه چهارم به الکترونیک پیشرفته و حوزه پنجم به تجهیزات صنعتی پیشرفته تعلق دارد. این پنج حوزه بسیار راهبردی و گسترده هستند که برای آستان‌قدس و کشور بسیار مهم می‌باشند. دو حوزه اقتصاد دیجیتال و مواد پیشرفته از حوزه‌هایی هستند که می‌توانند به‌عنوان پیشران حوزه اقتصاد کشور مورد توجه قرار گیرند و جهش‌های اقتصادی خوبی را رقم بزنند.
صنایع پیشرفته‌ی رضوی با هدف شکوفایی این پنج حوزه راهبردی فعالیت خود را ادامه خواهد داد و در این راستا هم از تمامی جوان‌ها، فناوران، نخبگان و هر کسی که صاحب ایده و طرحی نو است دعوت به همکاری می‌نماید تا با حمایت‌های لازم طرح‌ها و ایده‌ها را به شکوفایی و نتیجه‌ی مطلوب برساند.
برنامه‌های آموزشی دانشگاهی را تا چه اندازه برای حضور دانشجویان در کسب‌وکارهای نوین موثر می‌دانید؟
یکی از آفت‌های اساسی نظام آموزش عالی، ارتقای استاد بر اساس شمردن تعداد مقاله‌های منتشر شده در مجله‌های خارجی است که حاصل تلاش دانشجویان است. باید پرسید این مقاله‌ها چه مشکلی را از جامعه و صنعت حل کرده است. اگر یک استاد ده‌ها خدمت اجرایی و صنعتی انجام داده باشد اما مقاله‌ای منتشر نکرده باشد نمی‌تواند به رتبه‌ی بالاتر ارتقا پیدا کند. یک نخبه صنعتی، پس از ۳۰ سال حضور در صنعت و کسب سال‌ها تجربه، با این که ده‌ها متخصص را در محیط صنعتی مدیریت می‌کند، اگر مدرک دکترا نداشته باشد، اجازه ندارد در دانشگاه تدریس کند یا راهنمایی دانشجویان ارشد را در پایان‌نامه بر عهده بگیرد. این یک الگوبرداری به شدت اشتباه و کاریکاتوری از نظام آموزشی غرب است. چرا دانشجوی دکترا باید دو مقاله‌ی ISI چاپ کند تا بتواند دانش‌آموخته‌ی دکترا شود؟ کجای پیشرفت و صنعت کشور ما به امریکا شباهت دارد که این الگوبرداری را انجام داده‌ایم و باید مانند آن‌ها عمل کنیم؟ ما باید هماهنگ با جامعه و مشکلات خودمان عمل کنیم اما در حال حاضر این‌گونه نیست و دانشجو در زمینه‌ی کسب‌وکارها مهارت لازم را کسب نمی‌کند و بخشی از آن‌هم به ارتباط استادان و دانشجویان برمی‌گردد. محیط‌های علمی و دانشگاهی در کشورهای توسعه یافته از صمیمت خوبی بین دانش‌پژوهان و استادان برخوردار است به‌گونه‌ای که گاهی تشخیص دانشجو و استاد مشکل است. در چنین محیط‌های که لازمه‌ی محیط‌های علمی و پژوهشی است، به دلیل برقراری رابطه‌ی صمیمانه و شنیده شدن صحبت و دغدغه‌ی دانشجو، آن محیط هم شاهد پیشرفت‌های خوبی هست و هم ایده‌های جدید شکل می‌گیرد اما در برخی از دانشگاه‌های داخل کشور گویی استاد از فن ارتباط با دانشجوی خود بی‌بهره است.
آیا این موضوع در دانشگاه امام رضا (ع) که شما به‌عنوان عضو هیات علمی در آن حضور دارید و مدتی هم در آن‌جا مسئولیت اجرایی داشته‌اید، به اجرا در آمده است؟
اعتقاد دارم دانشگاه باید کارآفرین تربیت کند، اشخاصی که بتوانند هم در راه‌اندازی کسب‌وکارها موفق باشند و هم بتواند به جامعه خدماتی ارائه دهند. دانشگاه باید این توانمندی را در دانش‌آموختگان ایجاد کند که بتوانند علم را به ثروت تبدیل کنند. این موضوع در رشته‌های مهندسی پررنگ‌تر است. ما در دانشگاه امام رضا (ع) با هدف رسیدن به تاک دانش(توانمندی، اشتغال‌زایی، کارآفرینی) برنامه‌ریزی‌هایی انجام دادیم تا دانشجویان با گذراندن واحدهای اختیاری و اضافه با مباحثی مانند قانون تجارت، قوانین بیمه، مالیات، ارزش افزوده، حساب بانکی، ضمانت‌نامه و قوانین پیمانکاری آشنا شوند و به مهارت‌هایی مانند قدرت بیان و اصول و فنون مذاکره دست پیدا کنند. قضاوت در مورد میزان موفقیت آن به عهده دیگران و نیازمند گذر زمان است اما به نظر می‌رسد اثرات مثبتی از خود به جای نهاده است.
