انتخاب روش تامین مالی مناسب در مورد پروژه‌ها و تامین سرمایه در گردش مسأله مهمی است. بهترین ابزار تامین مالی با توجه به شرایط داخلی شرکت و منبع تامین مالی کننده متفاوت می‌باشد و انتخاب آن با در نظر گرفتن این شرایط و معیارها امکان‌پذیر است.
روش‌های مختلف تأمين مالی، شامل تأمين مالی داخلی و خارجی يا ترکيبی از اين دو نوع است. به طور کلی، تأمين منابع مالی با توجه به متقاضی منابع، منبع و محل تأمين منـابع، بـازار مـرتبط و مکانيزم‌های موجود و منشأ منبع مالی از حيـث داخلـی و خـارجی قابـل تقسيم‌بندی و تعريـف است.
- روش‌های تأمین مالی شركت‌های دانش‌بنیان
دو روش عمده تأمين مالی شرکت‌های دانش بنيان عبارت است از تأمين مالی از طريق بدهي يا استقراض و تأمين مالی از طريق سرمايه یا فروش سهام.
تأمين مالی از طريق بدهی شامل اخذ وام و تسهيلات از نهادهای مالی است که شرکت باید اصل تسهيلات با سود مربوطه را در زمان يا زمان‌های مقرر باز پرداخت نمايد.
تأمين مالی از طريق سرمايه شامل سرمايه‌گذاری افراد حقيقی يا حقوقی در سرمايه شرکت و به عنوان مالك و سهامدار بخشی از سرمايه آن شرکت است.
صاحبان شرکت‌های دانش‌بنيان تازه تأسيس، در طی مراحل رشد به جايی می‌رسند که می‌بايست نسبت به انتخاب يك يا هر دو نوع روش تأمين مالی اقدام نمايند. شـرکت‌های موفق، متناسـب با ميزان و شـکل درآمد پيش بيني شده و قابل حصولشان، معمولا ترکيب مناسبی از تأمين مالی از طريق بدهی و تأمين مالي از طريق سرمايه را انتخاب می‌کنند.
تأمین مالی از طریق بدهی (یا استقراض)
تأمين مالی شرکت‌های دانش‌بنيان نوپا از طريق اعطای تسهيلات (تأمين مالی از طريق بدهی يا استقراض) به عللی از قبيل؛ عدم وجود صورت‌های مالی معتبر و مدل کسب و کار ضعيف، در اختيار نداشتن وثايق مورد قبول بانکها، سهم بالای دارايی‌های نامشهود آنها، مشکل بودن تعيين ارزش پولی دارايی‌های اين قبيل شرکت‌ها، ضـعف در بازاريابی، عدم تقارن اطلاعات ميان سـرمايه‌گذار و کارآفرين و مخاطرات اخلاقی حاصـل از آن و … مشکل بوده و سبب می‌شود تا بانکها در ارزيابی اعتباری شرکت‌های دانش‌بنيان با مشکل روبه رو شده و هزينه‌های بالای اداری باعث می‌شود تا پرداخت تسهيلات کوچک براي مؤسسات مالی سودآور نباشد. بنابراين امکان تأمين مالی شرکت‌های دانش‌بنيان نوپا از طريق بدهی (اعطای تسهيلات) مشکل بوده و کارآفرينان فعال در حوزه‌های دانش‌بنيان بيشــتر به تأمين مالی از طريق ســرمايه (فروش ســهام) تمايل دارند. تأمين مالی از طريق بدهی به دو صورت تسهیلات مستقیم و ضمانت‌نامه تسهیلات قابل انجام است.
تسهیلات مستقیم
تسهيلات مستقيم، تسهيلاتی است که به طور مستقيم به متقاضی اعطا می‌شود. برخی از دولت‌ها برنامه‌های تسهيلات مستقيم را اجرا می‌کنند که شامل اعطای تسهيلات کوچک بوده و معمولا در برگيرنده شـرکت‌های کوچک و متوسـط در مرحله آغازين می‌باشـد. اين طرح‌ها به طور کلي نياز به يک تضـمين شخصی از سوی يکی از سهامداران عمده شرکت دارد که در اکثر موارد برای شرکت‌های دانش‌بنيان نوپا مقدور نمی‌باشد.
ضمانت‌نامه تسهیلات
اعطاکنندگان تسهيلات، زماني به اعطای تسهيلات اقدام می‌نمايند که شخص ثالث خاصی برای تسهيلات گيرنده ضمانت‌نامه صادر می‌نمايد. شرکت‌های دانش‌بنيان نوپا به علت ماهيت کسب و کار خود اغلب دارای ريسک بالا هستند و به همين دليل، اغلب مؤسسات مالی و بانکها، ارائه ضـمانت‌نامه به آنها را خطرپذير ارزيابی می‌کنند. با اين حال، برخی نهادهای دولتی و صندوق‌های پژوهش و فناوری به ارائه ضـمانت‌نامه برای اخذ تسهيلات توسط شرکت‌های مذکور می‌پردازند.
تأمین مالی از طریق سرمایه (فروش سهام)
تأمين مالی از طريق سرمايه، شامل فروش منافع مالکيت (سهام) يك کسب و کار در ازای تأمين سرمايه مورد نياز است. از جمله مهمترين مشکلات تأمين مالی از طريق سرمايه، يافتن سرمايه‌گذار است. تأمين مالی از طريق فروش سهام شرکت به صندوق‌های بورسی جسورانه یا سرمايه‌گذاران خطر پذير امکان پذیر است.
سرمایه‌گذاران خصوصی
برخی سرمايه‌گذاران خصوصی، افراد حقیقی و یا نهادهای حقوقی هستند که بخشی از ثروت خود را به سرمايه‌گذاری‌های خطرپذير پر بازده در مراحل اوليه رشد اين کسب و کارها اختصاص می‌دهند. این سرمایه‌گذاران منابع اوليه مورد نياز جهت استخدام نيرو و توسعه محصول يا فناوری مدنظر کارآفرينان را فراهم آورده تا شرکت‌های دانش‌بنيان نوپا بتوانند با گذار از مراحل اوليه به مراحل بعدی رشد نموده و به سرمايه‌گذاران خطر پذير بيشتری دسترسی پيدا نمايند. در اکثر موارد، سرمایه‌گذاران علاوه بر تأمين مالی، دانش و تجربه خود را نيز به شکل رسمی و يا غير رسمی در اختيار کسب و کار مربوطه قرار می‌دهند. در مقابل اين اقدامات، آنها بخشی از سهام شرکت را در اختيار می‌گيرند .
صندوق‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر
نوع دوم تأمين مالی از طريق فروش سهام، سرمايه‌گذاری‌های خطرپذير است. سرمايه‌گذاری خطرپذير یا Venture Capital، عبارت است از تامين سرمايه لازم برای شرکت‌ها و کسب و کارهای فناورانه که مستعد تولید انبوه، ورود به بازار و رشد ارزش هستند. شرکت‌هايی که مراحل رشد، پيش سرمايه اوليه و سرمايه اوليه را با موفقيت پشت سر گذاشته‌اند، عموما از اين روش تأمين مالی استفاده می‌کنند. همانند روش تأمين مالی از طريق سرمایه‌گذاران خصوصی، اين روش مورد توجه شرکت‌های دانش‌بنيانی است که امکان تهيه وثايق و جريان نقدی لازم را نداشته و به دنبال افزايش سرمايه در ازای فروش بخشی از سهام خود هستند. يکی از انواع مهم صندوق‌های سرمايه‌گذاری خطرپذير در دنيا، صندوق‌های سرمايه‌گذاری خطر پذير وابسته به شرکت‌های بزرگ می‌باشند. غالبا شـرکت‌های بزرگ توسـعه يافته، سـهام شـرکت‌های تازه تأسـيس با فناوری بالا را با اهداف درک بهتر از فناوری‌های جديد، در نظر گرفتن فرصـــت‌های بالقوه جهت مشـــارکت و يا خريد کل مجموعه و يا در جهت بهبود بخش تحقيق و توسعه خود خريداری می‌کنند.
گرداورنده: رامین کاظمی
منابع مورد مطالعه:
نوعي مقدم، ح.؛ حسيني،ش.؛ معمارنژاد، ع. و امامي جزء، ک.(1399). اثر بخشي تامين مالي از طريق مشارکت عمومي – خصوصي در تحقّق اهداف توسعه‌ايي، فصلنامه اقتصاد مالي، دوره 14، 52 : 100 -81.
فرمان‌آرا، و. ؛ کميجاني، ا.؛ فرزين وش، ا. و غفاري، ه.(1398). نقش بازار ســرمايه در تامين مالي و رشــد اقتصادي (مطالعه موردي ايران و منتخبي از کشورهاي در حال توسعه(، دوره 0۲ ،شماره 2۱ :۲8-0۵.
محمدي، ا. سبحاني، م. محمدي، د.(1396). مديريت دانش: رويکردي جامع (استراتژي، فن‌آوري، رفتار و توليد)، تهران: پيام پويا:56-90.